“Het geheugen is cruciaal in ieders bestaan. We zíjn wat we onszelf herinneren. Als dat wegvalt, al is het maar voor een deel, dan kun je jezelf niet meer zijn”, zegt Fokko van der Woude. Samen met Anton Knipper is hij de drijvende kracht achter Tolooba, dat zogenaamde ‘compenserende geheugentrainingen’ ontwikkelt en integreert in het zorgproces. Of dat laatste liever niet: Tolooba wil juist voorkómen dat iemand patiënt wordt, zo leggen Van der Woude en Knipper uit.
Trigger
De naam Tolooba (afkorting van To Look Back) stamt nog uit de tijd dat Fokko van der Woude en Anton Knipper een virtual reality-toepassing ontwikkelden voor ouderen met beginnende dementie. Van der Woude: “We hadden een VR-toepassing gemaakt voor CliniClowns. Die mogelijkheden wilden we in 2016 ook inzetten voor mensen die ouder zijn, zoals mijn negentigjarige oma die heel erg vergeetachtig werd. We ontdekten hoe foto’s van vroeger een trigger konden zijn. We zijn in zorgcentra gaan experimenteren welke afbeeldingen nou werken en welke niet. Dat zijn we ook gaan onderzoeken bij dementerende ouderen van Nederlandse afkomst in Australië. Het waren onze eerste stappen in het domein van het geheugen.”
Spectrum
Al snel kwamen ze erachter: als je met dementie werkt, zit je aan het eind van het eind van het ‘geheugenspectrum’. Als je écht verschil wil maken, dan moet je aan het begin zitten. Fokko van der Woude: “Geheugen- of cognitieve problemen kunnen ook te maken hebben met onderliggende klachten, bijvoorbeeld COPD, Parkinson of hartklachten. Ze leiden vaak tot onzekerheid, soms zelfs tot depressies. Sowieso tot stress, en dat heeft weer schadelijke invloed op cognitief functioneren. Daarin willen wij helpen. Want als je met geheugenverlies leert omgaan, functioneer je veel beter in het dagelijks leven.”
Clicks
De geheugentraining is daarmee niet alleen een oplossing voor de individuele patiënt of cliënt – Tolooba heeft het trouwens liever over ‘gebruiker’ of ‘mens’ – maar voor de hele zorgketen, zo legt Anton Knipper uit. “Het vergroot direct de zelfredzaamheid voor mensen met geheugenproblemen, maar biedt ook de mogelijkheid van beslissingsondersteuning en tijdige informatie-uitwisseling in de hele zorgketen. Als de geheugentraining integraal onderdeel is van ketenzorg dan verwachten we een bijdrage te kunnen leveren aan effectieve preventie, het voorkomen van onnodig zorggebruik en verbeterde en tijdige doorverwijzing waar nodig.”
“Dat is ook eigenlijk de reden waarom we contact zochten met VZVZ/Koppeltaal”, zegt Knipper. “We werken met veel zorgpartners samen, als je met verschillende partijen data moet uitwisselen is het zaak om dat zo efficiënt mogelijk in te richten. Het is onze bedoeling om het voor de gebruiker zo makkelijk mogelijk te maken. Wij komen allebei oorspronkelijk uit de e-commerce. Daar is het vrij eenvoudig om met een paar clicks iets te kopen of een reis te boeken. Dat willen we ook bereiken als het gaat om de zorgvraag van een gebruiker met cognitief falen. Die wil gewoon geholpen worden.”
Algoritmes
Tolooba zet in op preventie. In de praktijk betekent dat het inzetten van de compenserende geheugentraining, zodat alvast een stuk zelfvertrouwen wordt teruggewonnen. Anton Knipper: “Het bijzondere van de geheugentraining is dat de modules aansluiten op de behoefte en het cognitieve niveau van de gebruiker. We werken aan scenario’s van cognitieve algoritmes die herkennen hoe iemand leert. Want dat verschilt per doelgroep en per persoon.” Tegelijkertijd werkt het bedrijf aan een objectieve standaard om de effectiviteit van de training te meten en te verbeteren. Daarin worden ook lichaamsdata, leefstijldata en omgevingsdata meegenomen.
Als de testscores goed zijn, is dat voor de gebruiker al heel wat waard, leggen Van der Woude en Knipper uit. Als er daarna nog meer cognitieve hulp nodig is, zou iemand kunnen worden doorgestuurd naar de huisarts of een VVT-instelling. Dan is het van belang dat vragenlijsten of resultaten van de training goed in een PGO of EPD komen. Anton Knipper: “Daarom spreekt het ons aan dat bij VZVZ zo’n brede vertegenwoordiging zit van leveranciers, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en koepelorganisaties. Als ergens het gedeelde belang aanwezig is, dan is het hier.”